ĐẤT NHIỄM MẶN CÓ PHẢI LÀ THÁCH THỨC LỚN CHO NÔNG NGHIỆP?

Đất nhiễm mặn đang trở thành một vấn đề nan giải trên toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất cây trồng và đe dọa an ninh lương thực. Đặc biệt, tại Việt Nam, với đường bờ biển dài và đồng bằng rộng lớn, tình trạng đất nhiễm mặn càng trở nên đáng báo động, nhất là ở các tỉnh ven biển Đồng bằng sông Cửu Long và Bắc Trung Bộ. Vậy đất nhiễm mặn là gì? Nguyên nhân nào gây ra tình trạng này? Và làm thế nào để cải tạo đất nhiễm mặn, nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về vấn đề đất nhiễm mặn và các giải pháp hiệu quả để ứng phó với thách thức này.

ĐẤT NHIỄM MẶN LÀ GÌ?

Đất nhiễm mặn là loại đất chứa hàm lượng muối hòa tan cao, vượt quá ngưỡng chịu đựng của đa số cây trồng. Các loại muối này chủ yếu là natri clorua (NaCl), natri sunfat (Na2SO4), magie clorua (MgCl2) và canxi clorua (CaCl2). Khi nồng độ muối trong đất quá cao, cây trồng sẽ gặp khó khăn trong việc hấp thụ nước và dinh dưỡng, dẫn đến sinh trưởng kém, giảm năng suất và thậm chí chết cây.

NGUYÊN NHÂN GÂY RA ĐẤT NHIỄM MẶN

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đất nhiễm mặn, bao gồm:

• Nước biển dâng: Nước biển dâng là một trong những nguyên nhân chính gây ra đất nhiễm mặn, đặc biệt là ở các vùng ven biển. Sự dâng cao của mực nước biển do biến đổi khí hậu, băng tan và sự giãn nở nhiệt của nước khiến nước biển xâm nhập sâu hơn vào đất liền, làm tăng diện tích đất nhiễm mặn. Hiện tượng này đặc biệt nghiêm trọng ở các vùng ven biển thấp, cửa sông và đồng bằng.
• Khai thác nước ngầm quá mức: Việc khai thác nước ngầm quá mức, đặc biệt là ở các vùng ven biển, làm hạ thấp mực nước ngầm. Tạo ra sự chênh lệch áp suất, khiến nước biển dễ dàng xâm nhập vào đất liền qua các tầng đất xốp.
• Sử dụng phân bón hóa học không hợp lý: Nhiều loại phân bón hóa học, đặc biệt là phân kali, chứa clorua (Cl-), ví dụ như Kali clorua (KCl). Lạm dụng các loại phân này trong thời gian dài sẽ làm tăng nồng độ Cl- trong đất, góp phần làm tăng độ mặn. Bên cạnh đó, bón phân quá liều lượng, nhất là phân đạm, không chỉ gây lãng phí mà còn làm tăng nồng độ muối trong đất, ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng của cây trồng.
• Biến đổi khí hậu: Hạn hán kéo dài làm giảm lượng mưa, tăng cường độ bốc hơi nước, khiến muối tích tụ trong đất. Ngược lại, lũ lụt có thể mang theo nước biển hoặc nước lợ vào đất liền, gây ngập úng và nhiễm mặn đất. Bên cạnh đó, nhiệt độ tăng cũng làm tăng cường độ bốc hơi nước, khiến muối tập trung trên bề mặt đất.
• Canh tác không đúng cách: Tưới quá nhiều nước có thể làm rửa trôi các chất dinh dưỡng trong đất, đồng thời kéo theo muối từ tầng đất sâu lên bề mặt. Ngược lại, tưới quá ít nước lại khiến muối tích tụ trong đất do bốc hơi nước. Ngoài ra, việc không luân canh cây trồng, tức là trồng liên tục một loại cây trồng trên cùng một diện tích đất trong thời gian dài, có thể làm suy thoái đất, giảm độ phì nhiêu và tăng nguy cơ nhiễm mặn. Cuối cùng, làm đất không đúng kỹ thuật, chẳng hạn như cày bừa quá sâu hoặc không đúng thời điểm, có thể làm lộ ra tầng đất nhiễm mặn bên dưới, khiến tình trạng nhiễm mặn trở nên nghiêm trọng hơn.

ẢNH HƯỞNG CỦA ĐẤT NHIỄM MẶN ĐẾN CÂY TRỒNG

Đất nhiễm mặn gây ra nhiều tác động tiêu cực đến cây trồng, bao gồm:

• Gây hạn sinh lý: Nồng độ muối cao trong đất làm giảm khả năng hấp thụ nước của cây trồng, gây ra hiện tượng hạn sinh lý, khiến cây bị thiếu nước mặc dù đất vẫn còn ẩm.
• Rối loạn dinh dưỡng: Muối trong đất cản trở quá trình hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng, gây ra tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển.
• Giảm năng suất, chất lượng nông sản: Đất nhiễm mặn làm giảm năng suất và chất lượng nông sản, ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân.
• Chết cây: Trong trường hợp đất nhiễm mặn nặng, cây trồng có thể bị chết.

CÁC GIẢI PHÁP CẢI TẠO

Để khắc phục tình trạng đất nhiễm mặn, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp sau:

Biện pháp thủy lợi:

• Rửa mặn: Sử dụng nước ngọt để rửa trôi muối trong đất.
• Thoát nước mặn: Xây dựng hệ thống kênh mương để thoát nước mặn ra khỏi đồng ruộng.
• Tưới tiêu hợp lý: Áp dụng kỹ thuật tưới tiêu tiết kiệm nước, tránh tưới quá nhiều hoặc quá ít.

Biện pháp canh tác:

• Lựa chọn giống cây trồng chịu mặn: Ưu tiên lựa chọn các giống cây trồng có khả năng chịu mặn cao như lúa nước mặn, cây sú, vẹt, bần,…
• Luân canh, xen canh: Luân canh cây trồng với các loại cây cải tạo đất như đậu, lạc, cây họ đậu,… giúp cải thiện cấu trúc đất và giảm độ mặn.
• Sử dụng màng phủ nông nghiệp: Màng phủ nông nghiệp giúp hạn chế sự bốc hơi nước, giảm lượng muối tích tụ trong đất.

Biện pháp sinh học:

• Trồng cây chắn gió: Trồng cây chắn gió ven biển giúp giảm thiểu tác động của gió biển, hạn chế sự xâm nhập mặn.
• Trồng rừng ngập mặn: Rừng ngập mặn có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển, ngăn chặn xâm nhập mặn và cải tạo đất.

Biện pháp hóa học:

• Bón vôi: Vôi giúp trung hòa độ pH của đất, giảm độc tính của các ion kim loại nặng.
• Bón thạch cao: Thạch cao cung cấp canxi cho đất, giúp cải thiện cấu trúc đất và giảm độ mặn.
• Sử dụng phân bón hữu cơ: Phân bón hữu cơ giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất, tăng khả năng giữ nước và giảm độ mặn.

VAI TRÒ CỦA PHÂN BÓN TRONG CANH TÁC TRÊN ĐẤT NHIỄM MẶN

Phân bón đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất cây trồng trên đất nhiễm mặn. Tuy nhiên, cần lựa chọn và sử dụng phân bón phù hợp để đạt hiệu quả tốt nhất.

• Phân hữu cơ: Cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước, giảm độ mặn, cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng.
• Phân vi sinh: Cung cấp vi sinh vật có lợi cho đất, giúp phân giải chất hữu cơ, tăng cường sức đề kháng cho cây trồng.
• Phân bón lá: Bổ sung dinh dưỡng nhanh chóng cho cây trồng, giúp cây phục hồi sau khi bị ảnh hưởng bởi mặn.
• Phân Kali: Kali giúp cây trồng tăng cường khả năng chịu mặn, hạn chế tác động của muối.

Lưu ý: Hạn chế sử dụng phân bón hóa học chứa clorua vì có thể làm tăng độ mặn của đất.

MỘT SỐ LOẠI PHÂN BÓN PHÙ HỢP

• Phân bón hữu cơ vi sinh: Kết hợp ưu điểm của phân hữu cơ và phân vi sinh, vừa cung cấp dinh dưỡng, vừa cải thiện môi trường đất.
• Phân bón chứa tảo biển: Phân bón lá tảo biển SeaWeed Noway được chiết xuất từ tảo biển giàu dinh dưỡng, không chỉ cung cấp các vi chất cần thiết cho cây trồng mà còn giúp tăng cường sức đề kháng và khả năng sinh trưởng. chứa nhiều dinh dưỡng và các chất kích thích sinh trưởng, giúp cây trồng phát triển tốt trên đất nhiễm mặn.

  

• Phân bón Humic: Humic acid giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng. Là giải pháp lý tưởng cho sự phát triển bền vững của cây trồng trong thời đại mà nông nghiệp hữu cơ đang ngày càng được ưa chuộng. Với khả năng cải thiện chất lượng đất và tăng cường sức khỏe cây trồng, Humic Acid đang được xem là một trong những sản phẩm nổi bật trong ngành nông nghiệp hiện đại.

• Phân bón NPK chuyên dùng cho đất nhiễm mặn: Được thiết kế đặc biệt với tỷ lệ dinh dưỡng phù hợp cho cây trồng trên đất nhiễm mặn.

Nếu Quý bà con đang có nhu cầu cần được tư vấn về các vấn đề của cây trồng hay tìm kiếm các sản phẩm phân bón phù hợp trong nông nghiệp. Hãy liên hệ với Tam Hoàng Minh qua hotline 0978 061 553 hoặc phản hồi thông tin về các sản phẩm qua email: INFO@THMH.VN