NHỮNG ĐIỀU BẠN CẦN BIẾT VỀ PHÂN BÓN ĐA LƯỢNG

Nguyên tố đa lượng là nhóm các nguyên tố khoáng thiết yếu mà cây trồng cần với số lượng lớn để hoàn thành vòng đời của mình. Chúng tham gia vào các quá trình sinh lý, sinh hóa quan trọng bên trong cây, ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành cấu trúc, sinh trưởng, phát triển và năng suất cây trồng. Nói cách khác, nếu thiếu hụt các nguyên tố đa lượng, cây trồng sẽ không thể sinh trưởng và phát triển bình thường, dẫn đến giảm năng suất và chất lượng nông sản.

Đạm là thành phần cơ bản cấu tạo nên các hợp chất hữu cơ quan trọng trong cây như protein, axit nucleic, diệp lục, hormone sinh trưởng… Nó đóng vai trò then chốt trong mọi hoạt động sống của cây, từ quá trình sinh trưởng, phát triển đến ra hoa, kết trái.

Vai trò cụ thể của đạm:

• Thúc đẩy sinh trưởng: Đạm là “nguyên liệu” chính để tổng hợp protein, enzyme và các hormone tăng trưởng, giúp cây phát triển mạnh mẽ về thân, lá, cành. Nhờ đó, cây tăng khả năng quang hợp, tích lũy chất hữu cơ, tạo tiền đề cho năng suất cao.
• Hình thành diệp lục: Đạm là thành phần thiết yếu của diệp lục tố, giúp lá cây có màu xanh đậm, quang hợp hiệu quả, tổng hợp chất hữu cơ nuôi cây.
• Ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất: Đạm tham gia vào hoạt động của các enzyme, điều hòa các quá trình trao đổi chất trong cây, giúp cây hấp thu và sử dụng hiệu quả các chất dinh dưỡng khác.
• Tăng khả năng sinh sản: Đạm ảnh hưởng đến quá trình hình thành và phát triển các cơ quan sinh sản như hoa, quả, hạt, góp phần tăng năng suất và chất lượng nông sản.

Biểu hiện của cây trồng khi thiếu hoặc thừa đạm:

Thiếu đạm: Cây sinh trưởng kém, còi cọc, lá chuyển vàng từ dưới lên trên, ít chồi, ra hoa kết trái kém.

Thừa đạm: Cây phát triển thân lá quá mức, lá có màu xanh đậm bất thường, dễ bị đổ ngã, kém chống chịu sâu bệnh, chất lượng nông sản giảm (quả nhạt, ít đường, khó bảo quản).

Lân là thành phần quan trọng cấu tạo nên các hợp chất hữu cơ trong cây như axit nucleic, phospholipid, ATP… Nó đóng vai trò thiết yếu trong các quá trình trao đổi năng lượng, phân chia tế bào, hình thành rễ, ra hoa kết trái và tăng sức đề kháng cho cây.

Vai trò cụ thể của Lân:

• Phát triển bộ rễ: Lân kích thích sự phát triển của hệ thống rễ, giúp rễ ăn sâu, lan rộng, tăng khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng. Điều này đặc biệt quan trọng trong giai đoạn cây con và khi cây ra hoa, kết trái.
• Trao đổi năng lượng: Lân là thành phần chính của ATP (adenosine triphosphate) – “đồng tiền năng lượng” của tế bào, giúp cung cấp năng lượng cho mọi hoạt động sống của cây.
• Phân chia tế bào: Lân tham gia vào quá trình tổng hợp DNA và RNA, điều khiển sự phân chia và sinh trưởng của tế bào, thúc đẩy quá trình hình thành các cơ quan mới.
• Ra hoa, kết trái: Lân thúc đẩy quá trình ra hoa, thụ phấn, hình thành quả và hạt, góp phần tăng năng suất và chất lượng nông sản.
• Tăng sức đề kháng: Lân giúp cây trồng tăng cường sức đề kháng với các điều kiện bất lợi như hạn hán, nhiệt độ cao, sâu bệnh.

Biểu hiện của cây trồng khi thiếu hoặc thừa lân:

Thiếu lân: Cây sinh trưởng chậm, còi cọc, lá nhỏ, màu xanh đậm hoặc tím đỏ, ra hoa kết trái kém, chất lượng nông sản giảm.

Thừa lân: Gây ngộ độc cho cây, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng khác, đặc biệt là kẽm (Zn) và sắt (Fe), dẫn đến hiện tượng thiếu vi lượng. Cây có thể bị vàng lá, chết khô.

Kali tuy không tham gia vào thành phần cấu tạo của các hợp chất hữu cơ trong cây, nhưng lại đóng vai trò quan trọng như một “chất xúc tác sinh học”, điều hòa nhiều quá trình sinh lý quan trọng, giúp cây trồng sinh trưởng, phát triển khỏe mạnh và tăng năng suất.

Vai trò cụ thể của Kali:

• Điều hòa dòng nước và dinh dưỡng: Kali điều tiết hoạt động của khí khổng, giúp cây kiểm soát quá trình thoát hơi nước, duy trì sự cân bằng nước trong cây. Ngoài ra, kali còn tham gia vận chuyển đường và các chất dinh dưỡng khác trong cây.
• Quang hợp và tổng hợp chất hữu cơ: Kali kích hoạt nhiều enzyme quan trọng trong quá trình quang hợp và tổng hợp protein, carbohydrate, góp phần tăng năng suất và chất lượng nông sản.
• Tăng sức đề kháng: Kali giúp cây trồng tăng cường sức chống chịu với các điều kiện bất lợi như hạn hán, rét đậm, sâu bệnh, đổ ngã… bằng cách tăng cường thành tế bào, giúp cây cứng cáp hơn.
• Nâng cao chất lượng nông sản: Kali ảnh hưởng đến màu sắc, hương vị, độ ngọt và khả năng bảo quản của nông sản. Ví dụ, kali giúp tăng hàm lượng đường trong quả, tạo màu sắc đẹp cho hoa.

Biểu hiện của cây trồng khi thiếu hoặc thừa Kali:

Thiếu Kali: Cây sinh trưởng yếu, còi cọc, lá bị cháy mép, ngọn lá héo vàng, dễ bị đổ ngã, sâu bệnh tấn công, chất lượng nông sản giảm (quả nhỏ, màu sắc kém hấp dẫn, ít đường).

Thừa Kali: Gây mất cân bằng dinh dưỡng, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng khác, đặc biệt là magie (Mg) và canxi (Ca).