RỄ CÂY HẤP THỤ NHỮNG CHẤT DINH DƯỠNG NÀO?

 

Rễ cây là một phần thiết yếu trong hệ thống sinh trưởng và phát triển của thực vật. Chúng không chỉ giữ vai trò chính trong việc cung cấp nước và chất dinh dưỡng từ đất mà còn giúp cây duy trì sự ổn định và chống đổ. Rễ cây như một “người khai thác” tài nguyên, hoạt động không ngừng để tìm kiếm các yếu tố thiết yếu cho sự sống, từ đó thúc đẩy quá trình quang hợp và phát triển của các bộ phận khác như thân, lá và hoa. Vậy rễ cây thường hấp thụ những chất nào?

CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG CỦA RỄ

Cấu trúc rễ cây

Rễ cây có cấu trúc đa dạng, tùy thuộc vào từng loại cây và điều kiện môi trường. Các loại rễ chính bao gồm:

• Rễ chính: Là rễ lớn nhất, phát triển từ hạt giống và chịu trách nhiệm chính trong việc hỗ trợ cây đứng vững. Rễ chính có thể sâu vào lòng đất, giúp cây tiếp cận nguồn nước và chất dinh dưỡng ở các tầng sâu hơn.
• Rễ phụ: Phát triển từ rễ chính hoặc từ thân cây, rễ phụ giúp mở rộng diện tích hấp thụ chất dinh dưỡng và nước. Chúng thường phân nhánh và lan tỏa ra xung quanh, tăng cường khả năng tìm kiếm tài nguyên.
• Rễ bám: Loại rễ này thường gặp ở những cây leo hoặc cây sống trên cây khác (phong lan, tầm gửi). Rễ bám giúp cây bám chặt vào bề mặt, hỗ trợ cây trong việc đứng vững và tìm kiếm ánh sáng.

Cấu trúc của rễ cũng được chia thành các miền khác nhau:

• Miền chóp rễ: Là phần tận cùng của rễ, được bao bọc bởi chóp rễ, có chức năng bảo vệ rễ khỏi các tác động cơ học khi đâm sâu vào đất.
• Miền sinh trưởng: Nằm ngay trên miền chóp rễ, gồm các tế bào phân chia mạnh mẽ làm cho rễ dài ra.
• Miền lông hút: Đây là phần quan trọng nhất của rễ non, nằm phía trên miền sinh trưởng. Lông hút là những tế bào biểu bì kéo dài, có thành mỏng, chứa nhiều tế bào chất, làm tăng diện tích tiếp xúc bề mặt của rễ với đất, giúp rễ hấp thụ nước và muối khoáng hiệu quả hơn.

• Miền trưởng thành: Nằm trên miền lông hút, có chức năng vận chuyển nước và muối khoáng lên thân cây.

Về cấu tạo mô, rễ cây được chia thành hai phần chính:

• Phần mềm (mô mềm): Bao gồm các tế bào có khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng từ đất. Mô mềm này có đặc điểm là chứa nhiều lỗ hổng và diện tích bề mặt lớn, giúp tối ưu hóa quá trình hấp thụ.
• Phần cứng (mô cứng): Là lớp vỏ ngoài của rễ, có chức năng bảo vệ và duy trì hình dạng của rễ. Mô cứng còn chứa các mạch dẫn giúp vận chuyển nước và chất dinh dưỡng từ rễ lên các bộ phận khác của cây.

Chức năng của rễ cây

Rễ cây đảm nhận nhiều chức năng quan trọng:

• Hấp thụ nước và chất dinh dưỡng: Rễ là bộ phận chính trong việc tiếp nhận nước và các chất dinh dưỡng hòa tan trong đất. Nhờ cấu trúc đặc biệt, rễ có thể hấp thụ các nguyên tố đa lượng (như nitơ, phốt pho, kali) và vi lượng (như sắt, mangan) cần thiết cho sự phát triển của cây. Quá trình này diễn ra thông qua hiện tượng thẩm thấu và khuếch tán, giúp cây duy trì sự sống và phát triển.
• Giữ vững cây và chống đổ ngã: Rễ giúp cây đứng vững trong đất, chống lại tác động của gió, nước và các yếu tố môi trường khác. Đặc biệt, trong những cây lớn, hệ thống rễ phát triển mạnh mẽ giúp cân bằng và ổn định cây, giảm thiểu rủi ro đổ ngã.
• Dự trữ năng lượng: Nhiều loại cây có khả năng tích trữ năng lượng dưới dạng tinh bột hoặc các hợp chất hữu cơ trong rễ (củ cải, cà rốt). Điều này cho phép cây duy trì sự sống trong những điều kiện khắc nghiệt, như mùa đông hoặc thời kỳ hạn hán. Khi cần thiết, cây có thể sử dụng nguồn năng lượng dự trữ này để phục hồi và phát triển.
• Tổng hợp các chất: Rễ cây có khả năng tổng hợp các hormone tăng trưởng như cytokinin, gibberellin.
• Cộng sinh với vi sinh vật: Rễ cây có mối quan hệ cộng sinh với nhiều vi sinh vật trong đất, ví dụ như mối quan hệ giữa rễ cây họ đậu với vi khuẩn cố định đạm, giúp cây hấp thụ nitơ từ không khí.

NHỮNG CHẤT DINH DƯỠNG MÀ RỄ CÂY HẤP THỤ

Loại	Chất dinh dưỡng	Vai trò	Nguồn cung cấp	Triệu chứng thiếu hụt
Đa lượng	Nitơ (N)	Cấu tạo protein, axit nucleic, thúc đẩy sinh trưởng	Phân hữu cơ, phân hóa học, cố định đạm	Lá vàng úa, cây còi cọc
	Phốt pho (P)	Quang hợp, chuyển hóa năng lượng, phát triển rễ, hoa	Phân hóa học, phân hữu cơ, khoáng vật	Lá chuyển màu tím, cây chậm phát triển
	Kali (K)	Điều chỉnh áp suất thẩm thấu, hoạt động enzyme, tăng sức đề kháng	Phân bón, khoáng vật	Lá cháy mép, quả nhỏ, kém chất lượng
Vi lượng	Sắt (Fe)	Cấu tạo chlorophyll, tham gia phản ứng enzyme	Phân bón, đất	Lá non bị vàng, gân lá xanh
	Mangan (Mn)	Hoạt động của enzyme, sử dụng nitơ hiệu quả	Đất, phân bón vi lượng	Lá xuất hiện đốm vàng, nâu
	Kẽm (Zn)	Tổng hợp protein, axit nucleic, phát triển tế bào	Phân bón vi lượng, đất, chất hữu cơ	Lá nhỏ, biến dạng, cây chậm lớn
	Đồng (Cu)	Quang hợp, hô hấp, hình thành enzyme	Phân bón vi lượng, đất	Lá héo úa, cây yếu ớt

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NHỮNG CHẤT RỄ CÂY HẤP THỤ

• Độ pH của đất: Độ pH ảnh hưởng đến khả năng hòa tan của các chất dinh dưỡng và hoạt động của vi sinh vật trong đất. Đất có pH từ 6 đến 7 thường là môi trường tối ưu cho sự hấp thụ của hầu hết các chất dinh dưỡng.
• Độ ẩm và cấu trúc đất: Đất cần có đủ độ ẩm để nước và chất dinh dưỡng dễ dàng di chuyển vào rễ. Cấu trúc đất thoáng khí giúp rễ dễ dàng phát triển và hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Tình trạng sinh học của đất: Sự phong phú của vi sinh vật có lợi trong đất giúp cải thiện chất lượng đất và tăng cường khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Thời gian trong năm: Các yếu tố khí hậu như nhiệt độ, ánh sáng và độ ẩm thay đổi theo mùa ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ của rễ.
  Giai đoạn phát triển của cây: Mỗi giai đoạn phát triển của cây có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau.
• Nhiệt độ: Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động của các enzyme, quá trình hô hấp của rễ, từ đó ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ.
• Ánh sáng: Ánh sáng gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ của rễ thông qua quá trình quang hợp, tạo ra năng lượng cho hoạt động của rễ.

THỜI GIAN TRONG NĂM VÀ GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CÂY

Vào mùa xuân và mùa hè, nhiệt độ ấm áp, ánh sáng dồi dào và lượng mưa phong phú tạo điều kiện thuận lợi cho cây phát triển mạnh mẽ. Lúc này, nhu cầu về nước và chất dinh dưỡng của cây cũng tăng cao. Rễ cây hoạt động tích cực để hấp thụ đủ dinh dưỡng nuôi cây.

Ngược lại, vào mùa đông, nhiệt độ giảm, ánh sáng yếu và lượng mưa ít, cây sinh trưởng chậm lại, nhu cầu dinh dưỡng cũng giảm theo. Hoạt động hấp thụ của rễ cũng vì thế mà giảm đi. Một số loài cây còn có giai đoạn ngủ nghỉ vào mùa đông, lúc này hoạt động sinh lý gần như ngừng hẳn, nhu cầu dinh dưỡng rất thấp.

Mỗi giai đoạn phát triển của cây (giai đoạn nảy mầm, phát triển thân lá, ra hoa, kết trái) đều có nhu cầu dinh dưỡng riêng biệt.

• Giai đoạn nảy mầm: Cây con cần nhiều phốt pho để phát triển bộ rễ.
• Giai đoạn phát triển thân lá: Cây cần nhiều nitơ để tổng hợp protein, chlorophyll, thúc đẩy quá trình quang hợp và sinh trưởng của lá.
• Giai đoạn ra hoa và kết trái: Cây cần nhiều phốt pho và kali để hình thành hoa, quả và hạt, đồng thời tăng cường khả năng chống chịu với các điều kiện bất lợi.

Hiểu rõ nhu cầu dinh dưỡng của từng giai đoạn sinh trưởng giúp nông dân điều chỉnh chế độ bón phân phù hợp, cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết cho cây, tránh lãng phí phân bón và nâng cao năng suất cây trồng.

Nếu Quý bà con đang có nhu cầu cần được tư vấn và tìm kiếm các sản phẩm phân bón phù hợp trong nông nghiệp. Hãy liên hệ với Tam Hoàng Minh qua hotline 0978 061 553 hoặc phản hồi thông tin về các sản phẩm qua email: INFO@THMH.VN